2015-03-01

УДИРДЛАГЫН БҮРТГЭЛИЙН ҮНДЭС ХИЧЭЭЛИЙН БИЕ ДААЛТ-1

Бодлого-1: А компанийн өнгөрсөн оны сүүлийн 6 сарын цахилгааны зардал, машин цагийн мэдээлэл өгөгдөв.

Сар	Машин цаг	Цахилгааны зардал
7	390	100000
8	390	100000
9	410	100000
10	525	110000
11	645	116000
12	720	136000

Дараах аргуудаар цахилгааны зардлыг тогтмол ба хувьсахаар нь ялга.

1.     Дээд ба доод цэгийн арга

2.     Статистик хэлбэлзлийн графикийн арга

3.     Хамгийн бага квадратын арга \регрессийн арга\

Бодлого-2: А компанийн эхний хагас жилийн цахилгааны зардал доор өгөгдсөн байна. Цахилгааны зардал машин цаг гэсэн үйл ажиллагааны түвшинтэй хамааралтай.

Сар	Машин цаг	Цахилгааны зардал
1	192	308000
2	188	299000
3	176	288000
4	210	339000
5	200	310000
6	165	294000

Хийх зүйл: Дараах аргуудаар цахилгааны зардлыг тогтмол ба хувьсахаар нь ялга.

1. Дээд ба доод цэгийн арга
2. Статистик хэлбэлзлийн графикийн арга
3. Хамгийн бага квадратын арга /регрессийн арга/

Бодлого-3: “Солонго” компанийн эхний 6 сарын машин цаг, усны зардлын дүн өгөгдсөн байна.

Сар	Машин цаг	Усны зардал
1	680	1120000
2	620	1172000
3	663	1014000
4	640	1195000
5	675	1300000
6	625	1150000

Хийх зүйл: Дараах аргуудаар усны зардлыг тогтмол ба хувьсахаар нь ялга.

1. Дээд ба доод цэгийн арга
2. Статистик хэлбэлзлийн графикийн арга
3. Хамгийн бага квадратын арга \регрессийн арга\

Бодлого-4: Сувд компанийн холимог зардал улирлаар өгөгдсөн байна.

Улирал	Бүтээгдэхүүний тоо	Холимог зардал
1	100	100000
2	200	200000
3	400	300000
4	500	400000

Хийх зүйл: Дараах аргуудаар холимог зардлыг тогтмол, хувьсахаар нь ялга.

1. Дээд ба доод цэгийн арга
2. Статистик хэлбэлзлийн графикийн арга
3. Хамгийн бага квадратын арга

Бодлого-6: Суварга компанийн эхний 6 сарын шууд хөдөлмөрийн цаг, сарын шууд бус хөдөлмөрийн зардал доорх байдлаар өгөгдсөн байна.

Сар	Шууд хөдөлмөрийн цаг	Шууд бус хөд.зардал
1	400	3000
2	500	3500
3	600	4000
4	700	4500
5	800	5000
6	900	5500

Хийх зүйл: Дараах аргуудаар холимог зардлыг тогтмол хувьсахаар нь ялга.

1. Дээд ба доод цэгийн арга
2. Статистик хэлбэлзлийн графикийн арга
3. Хамгийн бага квадратын арга \регрессийн арга\

Бодлого-7: Улиастай компанийн эхний 8 сарын засвар үйлчилгээний зардал доор өгөгдсөн байна.

Сар	Машин цаг	Засвар үйлчилгээний зардал
1	1400	9000
2	1700	9525
3	2000	10900
4	1900	10719
5	2300	11670
6	2700	13154
7	2500	13000
8	2200	11578

Хийх зүйл: Дараах аргуудаар холимог зардлыг тогтмол хувьсахаар нь ялга.

1. Дээд ба доод цэгийн арга
2. Статистик хэлбэлзлийн графикийн арга
3. Хамгийн бага квадратын арга \регрессийн арга\

Бодлого-8: “Б” компани шарсан төмс үйлдвэрлэн борлуулдаг. Үйлдвэрлэлтэй холбоотой дараах зардлыг хуримтлуулан бүртгэсэн. Үйлдвэрийн ажилчдын үндсэн цалин 1250000 төг, Илүү цагийн нэмэгдэл 320000 төг, Ажилчин Б-ийн ээлжийн амралтын мөнгө 161500 төг, Цехийн мастерийн цалин урамшууллын хамт 288800 төг, Ерөнхий удирдлагын цалин 412000 төг, Борлуулалтын менежерийн цалин 180000 төг, Түүхий эд материалын зардал 1560000 төг, Туслах материалын зардал 212400 төг, Ажлын хувцас авахад 57800 төг, Түрээсийн зардал \80% нь үйлдвэрлэлийн цехэд хамаарна\ 200000 төг, Ашиглалтын зардал \70% нь үйлдвэрлэлийн цехэд хамаарна\ 126000 төг, Тоног төхөөрөмжийн засвар 84000 төг, Үндсэн хөрөнгийн элэгдэл \15% нь тавилга, эд хогшилд хамаарна\ 125000 төг, Шатах тослох материалын зардал \борлуулалтын хэрэгцээнд\ 178500 төг, Тээврийн хэрэгслийн даатгалын зардал 34000 төг

Нийгмийн даатгалын шимтгалийн зардал:

Үйлдвэрлэлийн                                             ?

Борлуулалт ба ерөнхий удирдлага                        ?

Бичиг хэргийн зардал 78500 төг, Холбоо, гар утасны зардал 125000 төг, Компьютерын засварын зардал 50000 төг.

Хийх зүйл:

1. Тайлант сарын үйлдвэрлэлийн нэмэгдэл зардал
2. Үндсэн зардал
3. Хувиргалтын зардал
4. Үйлдвэрлэлийн зардал
5. Үйл ажиллагааны зардал
6. Нийт үйл ажиллагааны зардлыг тус тус тодорхойл.

Бодлого-9: Компанийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлийн нэгжийн үйлдвэрлэлийн зардал 8200 төг, Хувиргалтын зардал нийт үйлдвэрлэлийн зардлын 50%-тай тэнцүү. Шууд хөдөлмөрийн зардал нь 3000 төг.

Хийх зүйл: Нэгжийн шууд материалын зардал, үйлдвэрлэлийн нэмэгдэл зардал, үндсэн зардлыг тус тус тооцоол.

Бодлого-10: Компанийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлийн нэгжийн үйлдвэрлэлийн зардал 120000 төг, Хувиргалтын зардал 72000 төг, Нэгжийн шууд материалын зардал нь шууд хөдөлмөрийн зардлын 120%-тай тэнцүү.

Хийх зүйл: Нэгжийн шууд хөдөлмөрийн зардал, үйлдвэрлэлийн нэмэгдэл зардал, үндсэн зардлыг тус тус тооцоол.

Бодлого-11: Компанийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлийн нэгжийн үндсэн зардал 45000 төг, хувиргалтын зардал 42000 төг ба нийт үйлдвэрлэлийн зардлын 60%-тай тэнцүү.

Хийх зүйл: Нэгжийн шууд хөдөлмөрийн зардал, үйлдвэрлэлийн нэмэгдэл зардал, шууд материалын зардал, нийт үйлдвэрлэлийн зардлыг тус тус тооцоол.

Бодлого-12: Бараа материалын талаарх мэдээлэл:

А. ТЭМ-ын эхний үлдэгдэл 300 нэгж, нэгжийн өртөг 120 төг

Б. Худалдан авалт:

            09.04               250 н               110 төг

            09.10               500 н               125 төг

            09.18               400 н               115 төг

            09.25               200 н               124 төг

В. Зарцуулалт:

            09.07               450 н

            09.15               570 н

            09.27               600 н

Хийх зүйл: Цаг үеийн системийн үед ЭАЭЗ, САЭЗ, ДӨ-ийн аргуудаар зарцуулсан материалын өртөг болон материалын үлдэгдлийг тодорхойл. Холбогдох дансны харилцааг журналын бичилтээр хий.

Бодлого-13: “Ө” компаний нь бараа материалын байнгын системийг ашигладаг. Тайлант сарын бараа материалтай холбогдох ажил гүйлгээ:

А. ТЭМ-ын эхний үлдэгдэл 500 нэгж, нэгжийн өртөг 20 төг

Б. Худалдан авалт:

            04.02               200 нэгж         10 төг

            04.10               450 нэгж         15 төг

            04.15               300 нэгж         18 төг

            04.21               600 нэгж         12 төг

            04.27               240 нэгж         16 төг

В. Зарцуулалт:

            04.06               650 нэгж

            04.12               160 нэгж

            04.22               910 нэгж

            04.29               200 нэгж

Хийх зүйл: ЭАЭЗ, САЭЗ, ДӨ-ийн аргуудаар зарцуулсан материалын өртөг болон материалын үлдэгдлийг тодорхойл. Холбогдох дансны харилцааг хий.

Бодлого-14: “Ц” компанийн материалын талаарх мэдээлэл өгөгдсөн.

А. Материалын эхний үлдэгдэл 100 нэгж, нэгжийн өртөг 1500 төгрөг.

Б. Худалдан авалт

            10.05               200 нэгж         1400 төг

            11.10               300 нэгж         1300 төг

            12.13               100 нэгж         1600 төг

В. Зарцуулалт

            10.10               220 нэгж

            11.15               200 нэгж

            12.20               230 нэгж

Тээврийн зардал худалдан авалтын дүнгийн 10%-тай тэнцүү байдаг.

Хийх зүйл: Зарцуулсан материалын өртгийг байнгын системийн үед САЭЗ аргаар тооцож бүртгэ.

Бодлого-15: А компани нь 10 сард 12000 нэгж Х бүтээгдэхүүнийг нэг бүрийг нь 500 төгрөгөөр, 100000 нэгж У бүтээгдэхүүнийг нэгжийг нь 15 төгрөгөөр худалдан авсан. Худалдан авсан барааны үнийн дүнгийн 5%-тай тэнцэх хэмжээний тээврийн зардал төлсөн ба хадгалалтын зардалд 250000 төгрөг, ачиж буулгах зардалд 125000 төгрөг тус тус төлсөн. 10-р сард бараа материалтай холбоотой мэдээлэл дараах байдлаар өгөгдөв.

            Эхний үлдэгдэл                    Нэгж               Нэгжийн өртөг

                                    Х                                  4000                530 төг

                                    У                                  10000              16 төг

            Борлуулсан

                                    Х                                  15000              700 төг

                                    У                                  105000            20 төг

Бараа материалын өртгийг САЭЗ аргаар тооцдог.

Хийх зүйл: Тээвэр бэлтгэл ажиллагааны зардлыг үнийн дүнд үндэслэн хуваарилах аргаар хуваарил, холбогдох дансны харилцааг хий.

Бодлого-16: “Д” компанийн тайлант сарын ажил гүйлгээ өгөгдсөн.

1. Бараа материалын эхний үлдэгдэл

            А                      3000 нэгж                   150 төг

            Б                      5600 нэгж                   200 төг

2. Худалдан авалт

            А                      7000 нэгж                   160 төг

            Б                      2800 нэгж                   220 төг

Худалдан авалтыг n/20, 2/5 нөхцөлөөр хийдэг.

3. Худалдаж авсан барааны тээврийн зардал 127200 төг, хадгалалтын зардал 220000 төг төлөхөөр тооцсон.

4. 1840 нэгж А барааг чанарын шаардлага хангаагүйн улмаас буцаасан ба 800 нэгж Б барааны үнийг 30% хямдруулсан.

5. Бараа материалын эцсийн үлдэгдэл

            А                      2500 нэгж

            Б                      3200 нэгж

А барааг 230 төг, Б барааг 250 төгрөгөөр тус тус борлуулдаг. Компани нь борлуулалтыг дараа тооцоогоор хийсэн бөгөөд бараа материалын

            А. Байнгын систем

            Б. Цаг үеийн системийг ашигладаг.

Бараа материалын өртгийг дундаж өртгийн аргаар тооцдог.

Хийх зүйл: Тайлант хугацааны ашгийг тооцоол.

Бодлого-17: “С” компанийн 11-р сарын үйл ажиллагааны мэдээлэл.

1.    ТЭМ-ийн эхний үлдэгдэл                20000 кг          130 төг

Хангамжийн материал                      8600 кг            80 төг

2.    n/15, 3/10 нөхцөлөөр 12000 кг ТЭМ нэг бүрийг нь 120 төгрөгөөр, 5000 кг хангамжийн материалыг нэгж бүрийг нь 70 төгрөгөөр худалдаж авсан.

3.    Материал худалдан авахтай холбоотой тээврийн зардал 179000 төгрөг төлсөн.

4.    ТЭМ-аас 5000 кг-ийг буцаасан.

5.    Хангамжийн материалаас 1000 кг-ийн үнийг 5 төгрөгөөр хямдруулсан.

6.    Үйлдвэрлэлд 7500 кг шууд материал, 3000 кг шууд бус материал зарцуулсан.

7.    Худалдан авалтын төлбөрийг хөнгөлөлтийн хугацаанд багтааж төлсөн.

8.    4000 кг ТЭМ-г нэг бүрийг нь 125 төгрөгөөр, 2000 кг хангамжийн материалыг нэг бүрийг нь 75 төгрөгөөр худалдан авсан.

9.    Үйлдвэрлэлд 15000 кг шууд материал, 8500 кг шууд бус материал зарцуулсан.

Уг компаний бараа материалын байнгын системийг ашигладаг бөгөөд бараа материалын өртгийг САЭЗ аргаар тооцдог. Тооцооллыг таслалаас хойш 2 оронгийн нарийвчлалаар хий.

Хийх зүйл: ТЭМ, хангамжийн материалын эцсийн үлдэгдлийг тооц.

Бодлого-18: “О” компанийн бараа материалын хөдөлгөөнтэй холбоотой мэдээлэл.

Бараа материалын эхний үлдэгдэл           200 нэгж байсан.

1.    500 нэгжийг 15 төгрөгөөр худалдан авсан.

2.    550 нэгж бараа материал борлуулсан

3.    300 нэгжийг 18 төгрөгөөр худалдан авсан

4.    350 нэгжийг борлуулсан.

Уг компани нь бараа материалын байнгын системийг ашигладаг. САЭЗ аргаар тооцсон ББӨ 17300 төгрөг, нийт ашиг 5200 төгрөг, БМ-ийн эцсийн үлдэгдлийн өртөг 2000 төгрөг. \таслалаас хойш 2 оронгоор нарийвчлал тооц\

Хийх зүйл:

1.    ЭАЭЗ аргаар нийт ашгийг тооц.

2.    ДӨА-аар БМС2-г тооц.